ایجاد و نصب نرم افزارها با استفاده از کدهای منبع

در صورتی که هیچ کد اجرایی برای نرم افزار مورد نیاز شما وجود نداشته باشد، و یا نیاز داشته باشید تا نرم افزار مربوطه را مطابق نیاز خود تغییر دهید، باید از کد منبع استفاده نمایید. کدهای منبع ممکن است هم بصورت بسته های rpm و هم بصورت بسته های tar/gz وجود داشته باشند.

معمولا در اکثر اوقات هنگام کامپایل و نصب برنامه‌های کاربردی با استفاده از کدهای منبع به خوبی پیش رفته و اشکالی پیش نمی‌آید. ولی برای اینکه بتوانید بهتر اشکالات احتمالی را رفع نمایید، دانستن برنامه نوسی برایتان بسیار مفید خواهد بود.

به طور کلی استفاده از کدهای منبع را به کاربرانی که تازه کار با لینوکس را آغاز کرده‌اند، ممکن است کمی دشوار باشد. پس بهتر است پس از اینکه مقداری با تجربه‌تر شدید از این بسته‌ها استفاده نمایید. برای کاربران مبتدی، استفاده از بسته‌های آماده نصب مانند rpm و deb بسیار راحت‌تر است.

البته در صورتی که کنجکاو هستید و مایلید این نوع نصب را هم آزمایش نمایید، من شما را بر حذر نمی‌دارم. فقط دقت نمایید که چه کاری را دارید انجام می‌دهید.

نکته : برای اینکه بتوانید از کدهای منبع برای تولید برنامه‌ها استفاده کنید، به ابزارهایی مانند کامپایلر ها و لینکرها و کتابخانه ها نیاز دارید. مجموعه این ابزارها تحت عنوان Development Tools در توزیع‌های مختلف لینوکس موجود هستند. برای اینکه قادر باشید تا برنامه‌های موجود بصورت کدهای منبع را کامپایل و نصب نمایید، حتما به این ابزارها نیاز دارید. بنابراین آنها را نصب نمایید.

استفاده از بسته های tar/gz

تقریبا تمام بسته های کد منبع که در اینترنت موجود هستند، با این فرمت ارائه می‌شوند. برای استفاده و نصب نرم افزارهایی که با این بسته ها ارائه می‌شوند باید مراحل زیر را انجام دهید :

- بسته مربوطه را از اینترنت و یا CD در یک دایرکتوری خالی کپی نمایید.

- بسته را با استفاده دستور gzip یا gunzip از حالت فشردگی خارج نمایید. نتیجه این کار یک بسته با فرمت tar است. به مثال زیر توجه کنید :

$ gzip -d mycoolapp.tar.gz

- برای باز کردن بسته tar از دستور ذکر شده در مثال زیر استفاده نمایید . این دستور تمام فایلهای موجود در بسته را در یک دایرکتوری درون دایرکتوری جاری باز میکند.

$ tar xvf mycoolapp.tar

- با استفاده از دستور cd وارد دایرکتوری مربوطه شوید.

- در صورتی که همراه با بسته فایلهایی به نام INSTALL و یا README ارائه شده است، ابتدا حتما آنها را مطالعه نمایید.

- در مرحله بعدی باید بسته را برای کامپایل شدن پیکربندی نمایید. برای این منظور باید از دستور configure استفاده نمایید . به مثال زیر توجه نمایید :

$ ./configure

توجه : حتما و حتما فایلهای INSTALL و README همراه با بسته را مطالعه نمایید. ممکن است که برای پیکربندی بسته لازم باشد تا آرگومانهای دیگری به دستور configure اضافه نمایید.

این دستور بسته برای برای کامپایل شدن آماده نموده و فایلهای لازم برای این کار را ایجاد می‌کند. ضمنا در صورتی که از شما آرگومان یا گزینه‌ای دریافت کرده باشد، آنرا نیز در فایلهای مربوط به کامپایل و نصب اعمال می‌کند.

- در صورتی که همه چیز به خوبی پیش رفت و هیچ پیام خطایی مشاهده نکردید، اکنون باید برنامه را کامپایل نمایید. برای این منظور باید از دستور make استفاده کنید. به مثال زیر توجه کنید:

$ make

- خوب در این مرحله کامپیوترتان شروع به کامپایل کردن برنامه می‌کند. در صورتی که برنامه بزرگی را کامپایل کنید و یا پردازنده کامپیوترتان قدیمی باشد، ممکن است این بخش کمی طول بکشد. در صورتی که پس از اتمام کار هیچگونه پیغام خطایی روی صفحه مشاهده نکردید معنی آن این است که برنامه بدون هیچ مشکلی کامپایل شده است و اکنون آماده نصب می‌باشد. برای نصب برنامه باید مجوزهای کاربر ریشه را داشته باشید. برای این کار از دستور su برای ورود به حالت کاربر ریشه استفاده کنید.

- برای نصب برنامه کامپایل شده باید از دستور make intall استفاده کنید.با این کار برنامه در محل خود نصب شده و از این پس می‌توانید آنرا از خط فرمان اجرا نمایید. به مثال زیر توجه کنید :

$ make install

توجه : هنگامی که یک برنامه را از طریق کد منبع نصب می کنید، هیچ آیکون و یا میانبر گرافیکی برای اجرای آن ایجاد نمی‌شود. برای اینکه بتوانید آنرا به راحتی اجرا کنید، خودتان باید برای آنها آیکون و میانبر ایجاد کنید.

نکته: بدلیل اینکه دستور gzip بسته اصلی را حذف نموده و یک بسته tar ایجاد می‌کند، در صورتی که مایل به نگهداری یک نسخه از کد منبع هستید، یک کپی از آنرا در یک مسیر جداگانه نگهداری نمایید.

- پس از اینکه نصب برنامه نیز به موفقیت به پایان رسید، می‌توانید با استفاده از دستور rm و گزینه R تمام فایلهای کد منبع را پاک کنید تا فضای دیسک شما بی جهت اشغال نشود. در صورتی که فقط بخواهید برنامه کامپایل شده را از داخل کدهای منبع پاک کرده و کدهای منبع را نگهداری کنید، از دستور make clean استفاده کنید. به مثال زیر توجه نمایید:

$ make clean

- برخی بسته‌های کد منبع، گزینه make uninstall را نیز پشتیبانی می‌کنند که از طریق آن می‌توانید برنامه‌ای را که نصب کرده‌اید، از روی کامپیوترتان پاک کنید.

   منبع :http://www.technotux.org

یک بررسی بر روی لینوکس شبدیکس

با مطرح شدن لینوکس به عنوان یک سیستم‌عامل روی میزی و پشتیبانی آن از زیر ساختارهای زبان فارسی مانند صفحه‌کلید فارسی و... و ایجاد پروژه ترجمه محیط گرافیکی KDE (پر استفاده‌ترین محیط گرافیکی سیستم‌عامل لینوکس) متخصصین شرکت چاپار شبدیز را بر آن داشت تا با ایجاد پروژه غیرانتفاعی FarsiKDE به ترجمه این محیط به فارسی بپردازند که حاصل کار تحسین برانگیز آنها تا کنون در سرتاسر دنیا و تحت توزیع‌های مختلف منتشر شده است و افتخاری است برای ایران و ایرانیان.

داشتن یک سیستم‌عامل فارسی از زمانی که کامپیوتر وارد ایران شده است، مورد توجه مهندسین و کاربران ایرانی قرار داشته و دارد. همیشه داشتن یک سیستم‌عامل که بتوان در آن از امکانات فارسی استفاده نمود و محیطی فارسی داشت، هیجان انگیز بوده است. داشتن یک سیستم‌عامل با محیط کاملا فارسی دارای مزیتی است که در آن قشر کم سن و سال کاربران کامپیوتری ما می‌توانند راحتتر از کامپیوتر استفاده نموده و در آن سریعتر پیشرفت نمایند. علاوه بر این، امکان آموزش این سیستم به کاربران نا آشنا و کم سن و سال و کاربرانی که به زبان انگلیسی آشنا نیستند، بسیار آسانتر خواهد بود. به قولی یک کودک ۱۰-۱۱ ساله برای کار کردن با کامپیوتر نیازی به دانستن زبان انگلیسی نخواهد داشت. نخستین قدم را در این راه، شرکت نرم‌افزاری سینا با ارائه ویندوز 3.1 با محیط کاملا فارسی و همراه با قفل سخت‌افزاری برداشت و از آن زمان شاهد ارائه نسخه‌های متعددی از ویندوزهای با امکانات و محیط فارسی بوده‌ایم. البته با توجه به قوانین جهانی کپی‌رایت، هیچکدام از موارد فوق قانونی نبوده و به هیچ وجه قابل مطرح شدن در جوامع جهانی نبوده‌اند. ثانیا بدلیل اینکه تغییرات انجام شده در این سیستم‌عامل ها بدلیل فقدان کدهای منبع بر روی Resource File‌ها صورت می‌گرفت، باعث ایجاد اشکالات عجیب و غریبی در عملکرد سیستم‌عامل میشد که فکر می‌کنم تمامی کاربران کمابیش با آن آشنایی داشته باشند.

در ادامه این پروژه و با هدف گسترش یک سیستم‌عامل کاملا فارسی و البته قانونی در ایران، شرکت چاپار شبدیز تصمیم به ارائه نخستین توزیع فارسی سیستم‌عامل لینوکس که مبتنی بر FarsiKDE است، نمود. با اینکه در سالهای اخیر استفاده از سیستم‌عامل لینوکس در ایران گسترش فراوانی یافته است، ولی هنوز اکثریت کاربران ایرانی، حتی با اطلاع از مزایای لینوکس، از نصب این سیستم‌عامل بر روی دستگاهشان بیمناک هستند. علت این امر هم عدم آشنایی دقیق از سطح امکانات و محیط این سیستم‌عامل است. به همین دلیل، شرکت چاپار شبدیز تصمیم گرفت توزیع خود را مبتنی بر لینوکس Knoppix قرار دهد که یک توزیع زنده بوده و از روی دیسک CD بوت شده و قابل استفاده است و کاربر نیازی ندارد تا آنرا روی کامپیوتر خود نصب نماید. نام این توزیع که نخستین توزیع فارسی سیستم‌عامل لینوکس به شمار می‌رود، شبدیکس (Shabdix) است.

چند روز پیش یک نسخه آزمایشی از این سیستم‌عامل از سوی شرکت چاپار شبدیز در اختیار من قرار داده شد تا من آنرا آزمایش نمایم. این مقاله حاصل مشاهدات و بررسی‌های من است. ضمنا شبدیکس قرار است تا پس از مدت کوتاهی به صورت رسمی منتشر شود. قابل ذکر است که ممکن است برخی نکاتی که در این مقاله ذکر می‌شود، در نسخه نهایی تغییر کرده باشد.

خوب نخستین قدم برای بررسی شبدیکس، بوت کردن آن بود. بنابراین CD را در دستگاه خود قرار داده و بوت کردم. نخستین چیزی که جلب توجه می‌کند نمایش لوگوی جالب شبدیکس در ابتدای بوت است. با فشردن کلید Enter بوت ادامه یافته و پس از نمایش پیام «با درود!»، سخت‌افزارهای سیستم بصورت خودکار شناسایی شده و با راه‌اندازی FarsiKDE اجرای سیستم کامل میشود. تمامی این فرایندها در کمتر از یک دقیقه به اتمام می‌رسند. سیستم از نظر پایه‌ای تفاوتی با Knoppix ندارد و تفاوت عمده در بکارگیری FarsiKDE است. نسخه Knoppix مورد استفاده، نسخه 3.2 می‌باشد. با توجه به گسترده بودن کاربران کارتهای گرافیکی مبتنی بر تراشه‌های nVidia، یکی از کارهای جالبی که امکان انجام آن وجود دارد، جایگزین کردن درایورهای استاندارد nv با درایور nvidia است که شتابدهنده سه بعدی را پشتیبانی می‌کند. با این اقدام، تعداد زیادی از کاربران می‌توانند قابلیت سه بعدی و کیفیت بهتر خروجی کارت گرافیک را داشته باشند.

یکی از نکاتی که هنگام راه‌اندازی و خاموش کردن شبدیکس جلب توجه می‌کند،صدای انگلیسی Initiating .... sequence است که جالب و بهتر خواهد بود با یک صدای فارسی جایگزین شود.

شبدیکس هنگام بوت کلیه پارتیشن‌های موجود روی دیسک سخت را شناسایی کرده و تمامی آنها را بصورت «فقط خواندنی» آماده اتصال می‌کند. این ویژگی می‌تواند برای کاربران تازه کار که این توزیع برای آنها درنظر گرفته شده است، کمی مشکل ساز باشد. در صورتی که بتوان امکان نوشتن را بصورت پیش‌گزیده فعال کرد، بهتر خواهد بود. یک کاربر نیمه وارد می‌تواند با ورود به کنسول پارتیشن مورد نظرش را با دستور mount مطابق دلخواه خود متصل نماید، ولی این امکان برای کاربران تازه کار کمی دشوار است.

در مورد FarsiKDE، واقعا پروژه تحسین برانگیزی است، ولی به نظر می‌رسد که در ترجمه کلمات در برخی محلها نیاز به بازبینی بیشتری باشد. برخی واژه‌ها به هیچ وجه رایج و آشنا نیستند و در هیچ کتاب کامپیوتری نمی‌توان مشابه آنها را پیدا کرد و کمی کار را دشوار می‌سازند. در صورتی که این اصلاحات در آن انجام شود، می‌توان از آن در محیطهای آموزشی، بهره فراوانی برد.

من حین تهیه این بررسی، شبدیکس را به چندین نفر نشان دادم. اکثر آنها از اینکه یک محیط فارسی کامل در لینوکس می‌بینند، حیرت زده شده بودند، ولی اکثر آنها پس از رفع حیرت زدگی (!) معتقد بودند که قلم بکار رفته در پنجره‌ها و FarsiKDE واضح نیست. البته من هم با آنها هم عقیده هستم. در صورتی که بجای قلمی مانند Arial قلمی مانند Tahoma که واضح است جایگزین شود، محیط را برای کاربران بسیار جذاب‌تر خواهد ساخت.

سایر کاربردهایی که این دیسک می‌تواند برای شما داشته باشد، ایجاد یک پلاتفورم کاری قابل جابجایی (من به حدی به کارهای روزمره تحت لینوکس عادت کرده‌ام که تصور کارکردن با ویندوز برایم بسیار دشوار است. بنابراین در مسافرت‌ها می‌توانم این دیسک را همراه داشته و در با اولین کامپیوتر آنرا بوت کرده و استفاده نمایم.) و یک دیسک نجات کامپیوتر است.

با اینکه شبدیکس با ۱۲۸ مگابایت حافظه هم کار می‌کند، توصیه می‌کنم برای روانی و راحتی بیشتر، آنرا روی کامپیوتری با حداقل ۲۵۶ مگابایت رم اجرا نمایید. در این صورت بسیار روان کار خواهد کرد و برنامه‌ها نیز با سرعت بیشتری اجرا خواهند شد. دلیل نیاز به این مقدار حافظه هم روشن است. شبدیکس از دیسک سخت سیستم استفاده نمی‌کند تا با ایجاد swap بخشی از اطلاعات خود را روی آن قرار دهد.

در صورتی که مدتی با شبدیکس کار کردید و از آن خوشتان آمد، می‌توانید آنرا روی دیسک سخت خود نصب نمایید. نصب شبدیکس در حال توسعه بوده و در حال حاضر کمی غیر متعارف است. توصیه می‌کنم در صورتی که تازه کار هستید، از نصب آن خودداری نمایید. به هر حال قبل از آغاز نصب برنامه Qparted اجرا می‌شود که با استفاده از آن می‌توانید دیسک خود را پارتیشن‌بندی نمایید و یا پارتیشن‌های موجود را ویرایش کنید. پس از آن سوال و جواب‌های نصب آغاز شده و در پایان نیز محتویات CD روی دیسک سخت کپی می‌شوند. من در اینجا نمی‌خواهم وارد مبحث نصب شبدیکس شوم زیرا این مقاله آموزش نصب آن نیست. البته در آینده قصد دارم تا نحوه نصب آن را آموزش دهم. فقط این نکته را بدانید که نصب آن کاملا مشابه نصب توزیع Knoppix بوده و می‌توانید از راهنماهای موجود برای آن استفاده نمایید.

پس از نصب آن متوجه شدم که با مدیر بوت لیلو کار می‌کند. با توجه به اینکه اکثر توزیع‌های کنونی لینوکس مانند ردهت، زوزه، لیبرانت و ... از گراب استفاده می‌کنند و همچنین گراب امکانات بیشتری به کاربر ارائه داده و انعطاف پذیرتر می‌باشد، فکر می‌کنم جایگزین کردن گراب با لیلو فکر بدی نباشد. (هر چند می‌دانم آقای زینی طرفدار پروپا قرص لیلو هستند!!!)

برای اینکه این بررسی زیاد خشک و خالی نباشد، تعدادی تصویر از شبدیکس تهیه کرده‌ام که بد نیست نگاهی به آنها بیاندازید.

تصویر۱ ● تصویر۲ ● تصویر۳ ● تصویر۴

در کل بسیار خوشحال هستم که می‌بینم بالاخره ایران هم صاحب یک توزیع لینوکس مخصوص به خودش شده است. من به آینده این کار بسیار امیدوار هستم و برای تمامی دست اندرکاران این پروژه آرزوی موفقیت دارم.

منبع: http://www.technotux.org

یک بررسی بر روی لینوکس لیبرانت

ممکن است در این مدت درباره توزیع کانادایی لیبرانت (libranet) مطالبی شنیده باشید . این توزیع جالب ٬ بر مبنای توزیع رایگان Debian ایجاد شده و 100 درصد با آن سازگار است. ضمنا این توزیع٬ یک توزیع تجاری بوده و حدود 60 دلار قیمت دارد.

بزرگترین مزیتی که این توزیع بر دبیان دارد٬ قابلیت شناسایی خودکار سخت افزار سیستم هنگام نصب است که کار کاربران را بسیار آسان میکند . تصور کنید میخواهید این توزیع را روی 50 کامپیوتر موجود در یک سایت نصب کنید . دیگر مجبور نیستید تا اطلاعات سخت افزاری تک تک آنها را روی کاغذهایی همراه خود جابجا نمایید .

لازم است در ابتدای مقاله ام اشاره کنم که من تا بحال با توزیع دبیان کار نکرده ام . پس این مقاله را از دید کاربری نوشته ام که از توزیع های مبتنی بر rpm به لیبرانت سوییچ کرده است.

برعکس توزیع های دیگر که همگی روی 3 تا 7 دیسک CD قرار دارند٬ توزیع لیبرانت شامل فقط دو دیسک است . این توزیع تقریبا تمام نسخه های جدید نرم افزارهای لازم برای یک توزیع لینوکس را به همراه دارد :

- KDE نسخه 3.1.1

- Gnome نسخه 2.2

- هسته نسخه 2.4.20

- X Window نسخه 4.3.0

و ...

در ابتدا فرایند نصب لیبرانت را دنبال می کنیم .

همیشه قبل از نصب یک نسخه جدید ٬ از اطلاعات موجود خود روی یک پارتیشن دیگر نسخه پشتیبان تهیه کنید .

کامپیوترهایی که این توزیع روی آنها نصب شد ٬ به قرار زیر هستند :

سیستم شماره 1 : اتلون 1333 مگاهرتز به همراه 256 مگابایت رم٬ 40 گیگابایت دیسک سخت ٬ کارت گرافیک GeForce 2 با 64 مگابایت حافظه و کارت صوتی Creative Live! 5.1.

سیستم شماره 2 : اتلون 2000 اکس پی به همراه 128 مگابایت رم٬ 40 گیگابایت دیسک سخت٬ کارت گرافیک Savage با 8 مگابایت حافظه ٬ کارت صوتی Via AC 97 که روی مادربرد قرار دارد٬ کارت اسکازی I Will و کارت شبکه Real Tech .

در ادامه تمام مراحل نصب را به اختصار شرح داده و اتفاقاتی که هنگام نصب برای من افتاد تشریح خواهم کرد .

توجه داشته باشید که مراحل نصب لیبرانت به صورت متنی است . در مرحله نخست٬ دیسک شماره 1 لیبرانت را در درایو سیستم قرار داده و بوت میکنیم . ابتدا صفحه خوش آمدگویی لیبرانت نمایش داده میشود . پس از آن راهنمایی در مورد چگونگی حرکت بین گزینه های موجود در برنامه نصب نمایش داده میشود .

مسئله ای که در مورد لیبرانت جلب توجه میکند ٬ عدم وجود یک راهنمای نصب حتی متنی در دیسک های نصب است . برای خواندن راهنمای نصب باید حتما به آدرس http://www.libranet.com/guide مراجعه کنید . فکر میکنم گنجاندن یک راهنمای کوچک در CD نصب٬ زحمت زیادی نداشته باشد .

در قسمت بعدی باید زبان صفحه کلید خود را انتخاب کنید . با انتخاب زبان انگلیسی اردمه میدهیم . مرحله بعدی یکی از دشوارترین مراحل نصب لیبرانت است . البته در صورتی که با توزیع های دیگر لینوکس کار کرده باشید و اندک تجربه ای در این زمینه داشته باشید ٬ میتوانید این مرحله را بدون مشکل طی کنید .

در این مرحله سه گزینه به شما پیشنهاد میشود . گزینه نخست پارتیشن بندی خودکار و استفاده از تمام فضای دیسک سخت یا فضای خالی آن است . در صورتی که این گزینه را انتخاب کنید٬ فقط یک پارتیشن root با سیستم فایل ReiserFS و یک پارتیشن swap ایجاد خواهد شد . این گزینه برای افراد ناوارد پیشنهاد میشود .

در صورتی که اکنون نسخه یا توزیع دیگری از لینوکس روی سیستمتان نصب است ٬ میتوانید گزینه دوم را انتخاب کنید تا لیبرانت را روی پارتیشن های موجود نصب کنید . در مورد سیستم شماره 1 ٬ من این گزینه را انتخاب کردم . زیرا روی سیستم من علاوه بر پارتیشن های FAT32 ٬ لینوکس های SuSE 8.1 و Red Hat 9 نصب هستند . من لیبرانت را جایگزین SuSE 8.1 کردم . پارتیشن های من عبارت بودند از یک پارتیشن ریشه به حجم حدود 2.9 گیگابایت٬ یک پارتیشن home به حجم 900 مگابایت٬ یک پارتیشن boot به حجم حدود 30 مگابایت که هر سه از فرمت EXT3 استفاده میکنند و نهایتا یک پارتیشن swap به حجم 256 مگابایت . برای انجام این کار کافی است که پارتیشن مورد نظر خود را انتخاب کرده و با کلید Tab گزینه Modify را انتخاب کنید . سپس محل اتصال (Mount Point) و فرمت پارتیشن را تعیین کرده و OK را انتخاب کنید .

در مورد سیستم شماره 2 وضعیت کاملا متفاوت بود . روی این سیستم ویندوز 2000 در یک پارتیشن 8 گیگابایتی نصب بود و بقیه فضای دیسک سخت خالی گذاشته شده بود . بنابراین من با استفاده از گزینه NEW پارتیشن های root به حجم 3 گیگابایت٬ home به حجم 1500 مگابایت٬ boot به حجم 80 مگابایت همگی با فرمت EXT3 و یک پارتیشن swap به حجم 256 مگابایت ایجاد کردم .

در پایان کار گزینه Write را انتخاب کرده و پارتیشن ها فرمت شده و بطور خودکار mount میشوند . در صورتی که لیبرانت یک پارتیشن ویندوز روی کامپیوترتان پیدا کند ٬ از شما سوال خواهد کرد آیا مایل به نصب حالت Dual Boot هستید یا خیر . باید پارتیشن مورد نظر خود را برای فعال سازی حالت چند بوت انتخاب کنید .

تا اینجای کار٬ در هر دو سیستم٬ نصب بدون هیچ مشکلی انجام شد . در مرحله بعدی سیستم CD-ROM را متصل کرده و شروع به نصب سیستم پایه (Base System) میکند . سیستم شماره 1 بدون مشکل از این مرحله عبور کرد . ولی سیستم شماره 2 با پیغام Base System Installation Failed متوقف شد و مرا متعجب باقی گذاشت ! شروع به یافتن اشکال کردم . ابتدا کارت اسکازی را از سیستم خارج کردم . سپس حافظه سیستم را عوض کردم . در مرحله بعدی ٬ سه نوبت سیستم را بصورتهای مختلف پارتیشن بندی نمودم . حتی کل دیسک سخت را پاک کرده و مجددا از ابتدا پارتیشن بندی کردم . در مرحله بعدی اتصال CD-ROM را از حالت Slave به Master تغییر دادم. هیچیک از این اقدامات مشکل را حل نکرد . به ذهنم رسید که ممکن است مشکلی با CD-ROM وجود داشته باشد . بنابراین درایو CD-ROM سیستم شماره 2 را که یک فیلیپس 40 سرعته بود٬ با یک درایو TEAC با سرعت 40 جایگزین کردم . واقعا تعجب بر انگیز بود ! مشکل برطرف شد . در صورتی که درایو فیلیپس هیچ گونه مشکل فنی نداشت و تا آن مرحله نیز نصب از روی آن انجام گرفته بود ! کامپیوتر است دیگر !!!

پس از نصب سیستم پایه ٬ سیستم از شما سوال میکند که آیا مایل هستید تا مدیر بوت روی سیستم نصب شود یا خیر . در مرحله بعد نیز میتوانید دیسک فلاپی قابل بوت برای سیستم بسازید . سپس موقعیت زمانی خود را تنظیم کرده و برای ادامه نصب باید سیستم را بوت نمایید . از شما درخواست میشود تا دیسک نصب را از سیستم خارج کنید.

پس از بوت شدن ٬ از شما خواسته میشود تا کلمه عبور ریشه (root) را تعیین کنید . در مرله بعدی نیز میتوانید یک یا چند کاربر عادی به سیستم اضافه کنید . نکته جالبی که در این مرحله توجه مرا جلب کرد٬ امکان تعیین توانایی نوشتن روی پارتیشن های ویندوز برای کاربر مورد نظر شماست . این گزینه بسیار مفید است . مثلا در ردهت کاربر عادی نمی تواند روی پارتیشن های ویندوز بنویسد . در SuSE این امکان وجود دارد . ولی در لیبرانت شما میتوانید این قابلیت را فقط به کاربران مورد نظر خودتان اعطا کنید .

در مرحله بعدی از شما تقاضا میشود تا نام کامپیوتر را تعیین کنید . سپس مجددا باید دیسک 1 را در سیستم قرار دهید تا بسته های مرکزی نصب شوند . پس از این کار مرحله پیکربندی سیستم X Window فرا میرسد. این مرحله را میتوانید به دو روش خودکار و دستی انجام دهید . در مرحله اول کارت گرافیک شناسایی میشود . در هر دو سیستم کارت گرافیک با موفقیت و مشخصات کامل شناسایی شد . سپس ماوس و مانیتور شناسایی شده و از شما خواسته میشود تا وضوح صفحه نمایش خود را تعیین کنید .

یکی از گزینه های بسیار جالب ٬ امکان نصب راه انداز اصلی کارتهای Nvidia بجای درایور رایگان nv است . پس دارندگان کارتهای Nvidia مجبور نخواهند بود پس از نصب سیستم ٬ درایور مربوطه را از سایت سازنده دریافت و نصب کنند . من در دیسک سخت خود کلکسیونی از انواع درایور Nvidia برای هسته ها و توزیع های مختلف لینوکس دارم ! با این گزینه زحمت من هم کم میشود !

سپس برنامه نصب سعی میکند تا X Window را راه اندازی نماید تا در صورت عدم وجود مشکل٬ از این مرحله عبور نمایید . سیستم شماره 1 این مرحله را با موفقیت پشت سر گذاشت . ظاهرا سیستم شماره 2 با نوعی نحسی مواجه شده ! X Server Failed To Start ! من که هنوز خستگی اشکال اول از تنم بیرون نرفته بود مجددا هاج و واج ماندم !

ای داد بیداد ! چه کار کنم ! مجددا مراحل پیکربندی X Window را انجام دادم . این بار وضوح صفحه را تغییر دادم . باز فایده ای نداشت . کمی دقت کردم . متوجه شدم با اینکه سیستم کارت گرافیک را صحیح شناسایی کرده است (Savage 8MB) ولی در بخش راه انداز کلمه vga مشاهده میشود !!! فورا پیکربندی دستی (Manual) را انتخاب کردم . از بین راه اندازها راه انداز savage را انتخاب کرده و مقدار حافظه 8 مگابایت را هم دستی وارد کردم . این بار X Window با موفقیت راه اندازی شد و لوگوی لیبرانت را مشاهده کردم.

واقعا جالب است ! سیستم کارت گرافیک را صحیح شناسایی کرده است ولی درایور را اشتباه نصب میکرد ! به هر حال این مشکل را هم حل کرده و ادامه دادم .

در مرحله بعدی وارد قسمت گرافیکی نصب لیبرانت میشویم . X Window راه اندازی شده و باید بسته های نرم افزاری که مایلید روی سیستم نصب شود را انتخاب کنید . با اینکه این توزیع تنها دارای دو دیسک است ٬ ولی طیف نرم افزارهاب ارائه شده روی آن بسیار عالی است و از این نظر باید به لیبرانت تبریک گفت! من مجبور نیستم تا نمایشگر ویدئوی مورد علاقه خودم یعنی Xine را کامپایل و نصب کنم و بازی بیلیارد را هم از سایت آن دریافت کرده و راه اندازی کنم . واقعا طیف نرم افزارهای ارائه شده بسیار عالی است . حتی شبیه ساز پرواز Flight Gear هم هست ! عالی تر از این نمی شود .

مسئله ای که در این بخش دیده میشود ٬ نامرتب بودن نسبی دسته های ارائه شده است. مثلا من به دنبال بسته OpenOffice در زیرگروه Office Programs می گشتم٬ در حالی که آن برای خود دسته جداگانه ای دارد و به همین ترتیب . ضمنا کل فضایی که بسته ها روی پارتیشن اشغال میکنند ٬ نمایش داده نمی شود که بسیار بدرد بخور است . من نمی دانم چه زمانی فضای دیسک سخت به پایان خواهد رسید و چه مقدار فضا باقیمانده است . کمی بهینه سازی روی این بخش ٬ آنرا کاملا مناسب خواهد ساخت .

پس از اتمام انتخاب بسته ها ٬ کپی کردن آنها روی دیسک سخت آغاز میشود . فرایند نصب کلیه بسته ها بصورت مجزا روی صفحه ای ترمینال مانند نمایش داده میشود که قابلیت جالبی است . چیزی که در این بخش کمبود آن احساس میشود ٬ وجود یک نوار پیشروی یا Progress Bar برای نمایش روند نصب بسته هاست . در این قسمت است که از شما درخواست خواهد شد تا دیسک دوم را نیز در درایو قرار دهید .

پس از اتمام نصب تمامی بسته های نرم افزاری ٬ دوباره به حالت متنی بازگشته و نوبت به شناسایی و نصب کارت صوتی میرسد. در این بخش نیز امکان انتخاب نصب خودکار و دستی وجود دارد . همچنین پس از نصب کارت صوتی میتوانید به یک صدای آزمایشی گوش کنید . حواستان باشد ٬ این صدا شدیدا گوش خراش است ! من که انتظار یک صدای ملایم را داشتم ٬ بلندگوها را حسابی بلند کرده بودم ! بقیه ماجرا را خودتان تصور کنید !

هر دو سیستم شماره 1 و 2 تا اینجای کار را بدون مشکل جدید سپری کردند . در مرحله بعدی باید تنظیمات شبکه خود را انجام دهید . سیستم شماره 1 یک سیستم خانگی بود . بنابراین در آن تنظیمات PPP انتخاب شد . برای تنظیم اتصال PPP کافی است نوع احراز هویت و نام کاربری٬ کلمه عبور٬ سرعت مودم٬ شماره تلفن و درگاه مودم را وارد و انتخاب کنید. سیستم بطور خودکار مودمتان را آزمایش کرده و در صورت شناسایی میتوانید از این مرحله عبور کنید . مودم سیستم شماره 1 که یک مودم خارجی با مارک و مدل D-Link DFM560E است٬ به سادگی شناسایی و نصب شد .در پایان برای ذخیره تغییرات باید گزینه Write Files را انتخاب کرده و خارج شوید .

در مورد سیستم شماره 2 ٬ مودمی برای پیکربندی وجود نداشت . بلکه باید تنظیمات Network را برای آن انجام میدادم. در قدم نخست ٬ سیستم باید کارت شبکه را شناسایی نماید . کارت شبکه سیستم از نوع Real Tech بود و به سادگی شناسایی و نصب شد . در مراحل بعدی باید شماره IP سیستم٬ شماره Subnet ٬ Gateway ٬ Broadcast و DNS شبکه را وارد کنید . پس از پایان نصب شبکه ٬ برنامه نصب شروع به پیدا کردن و نصب چاپگر میکند . بدلیل اینکه در هیچیک از سیستم های فوق ٬ چاپگر موجود نبود ٬ از این گزینه انصراف دادم .در پایان از شما خواسته میشود تا دیسک نصب لیبرانت را از سیستم خارج نموده و سیستم را بوت نمایید .

من مستقیما وارد محیط KDE شدم و از مدیر پنجره پیش گزیده سیستم که همان IceWM است٬ استفاده نکردم .

خوب انتظار به پایان رسید و اکنون نوبت آزمایش سیستم است . عملکرد و سرعت لیبرانت واقعا شگفتی آفرین است . هرگز لینوکسی به این سرعت و روانی کارکرد ندیده ام . برنامه ها بسیار نرم کار میکنند و تمامی آنها دارای ظاهری پولیش شده هستند . حتی مجموعه نرم افزارهای OpenOffice را که من جداگانه نصب نمودم ٬ بسیار خوب کار میکند و اصلا با کارکرد آن در SuSE و ردهت قابل مقایسه نیست .

در کل واقعا باید به خاطر ایجاد سیستمی به این روانی و سبکی به سازندگان لیبرانت تبریک گفت . واقعا از این نظر بسیار بهتر از سایر توزیع کنندگان عمل کرده اند . SuSE که لینوکس سریعی است ٬ باز از لیبرانت کند تر است . ردهت 9 در این میان به لاکپشت بیشتر شبیه است .

برای انجام کارهای مدیریتی سیستم ٬ مبتوانید از adminmenu در محیط گرافیکی یا متنی استفاده کنید . مثلا من قلمهای TTF مورد نظر خودم را خیلی راحت با آن نصب کردم . فکر میکنم سخن خیلی به درازا کشید . لیبرانت توزیعی است که در آینده میتواند با بهینه سازی های بیشتر ٬ به یکی از بهترین ها تبدیل شود

آشنایی با ویرایشگر ایمکس

 EMACS چیست؟

برنامه‌ی EMACS یکی از محبوب‌ترین ویرایشگرهای متن در لینوکس است. این ویرایشگر را بنیان گذار بنیاد نرم افزار آزاد یعنی ریچارد استالمن در دانشگاه MIT و با زبان برنامه نویسی LISP نوشت. EMACS مخفف Editing MACroS می‌باشد . این برنامه را می‌توانید /ee´maks/ تلفظ کنید. این برنامه زمانی که ریچارد در آزمایشگاه‌های هوش مصنوعی دانشگاه MIT کار می‌کرد نوشت و ر آن زمان پس از انتشار بسیار مورد قبول واقع شد. حتی گفته می‌شود اکثر هکرها بیشتر tube time خود را در این برنامه سپری می‌کنند!

البته امروزه دیگر این برنامه تنها یک ویرایشگر متن نیست بلکه به یک برنامه‌ی ارسال و دریافت نامه و کنترل ورژن یا CVS و برنامه‌ی کار با گروه‌های خبری و یک برنامه‌ی مناسب برای کار با صفحات HTML یا XML ونیز SGML و حتی DocBook تبدیل شده است. این برنامه همان طور که گفته شد توسط زبان برنامه نویسی LISP نوشته شده است و به مرور زمان هر کسی که مایل بوده قسمتی به آن اضافه کرده حتی برای کارهای سفارشیتان می‌توانید خودتان به فراگیری زبان LISP بپردازید و پس از آن شروع به نوشتن اجزای این برنامه بکنید.

طبق گفته‌های ریچارد استالمن می‌توان این طور دریافت که این برنامه اولین برنامه‌ی آزاد دنیای GNU بوده است که علاوه بر دانلود رایگان به فروش نیز می‌رسیده یعنی ریچارد این برنامه را برروی نوار کپی کرده و آن را به قیمتی حدود ۱۰۰ دلار به فروش می‌رسانده، البته اگر پول خرید این برنامه را نداشتید می‌توانستید از روی شبکه دانلود و استفاده کنید.

در نهایت باید گفت که این برنامه از ابتدا با حروف درشت و به صورت EMACS نوشته می‌شده که در حال حاضر اغلب به صورت Emacs نوشته می‌شود و ما نیز از هان روش اصیل استفاده خواهیم کرد.

نصب و راه اندازی

برنامه‌ی ایمکس در اغلب توزیع‌های اصلی و بزرگ لینوکس یافت می‌شود. ونیازی به دانلود آن نخواهید داشت کافیست به بخش مدیریت بسته‌های توزیع لینوکستان بروید و آن را دریافت کنید. البته اگر از سیستم عاملی غیر از گنو/لینوکس نیز استفاده می‌کنید برای شما نیز چاره‌ای هست، این برنامه برای سیستم عامل‌های مکینتاش و ویندوز نیز موجود است. البته مسلم است که برای انواع یونیکس مخصوصا FreeBSD نیز نسخه‌هایی وجود دارد حتی برای آمیگا و آتاری نیز این ابزار را می‌توانید دریافت و نصب کنید.

قابل توجه که این برنامه یک نسخه‌ی GNU EMACS دارد و یک نسخه‌ی XEMACS که نسخه‌ی اول مخصوص خط فرمان است و نسخه‌ی دوم به صورت گرافیکی و برای X window طراحی شده است. بنابراین شما می‌توانید نسخه ی گرافیکی آن را دریافت و حتی از ماوس برای کارهایتان استفاده کنید.

نسخه‌ی مخصوص ویندوز این برنامه در آدرس ftp://ftp.gnu.org/gnu/windows/emacs/latest قابل دریافت است، البته این نسخه‌ها برای ویندوز های برپایه‌ی DOS ی DOS base windows هستند که شامل 95 و 98و ME می شوند برای ویندوزهای NT base نیز نسخه‌هایی وجود دارد که برروی تمام این ویندوزها قابل اجرا نیستند . نسخه‌ی مکینتاش آن در آدرس http://mac-emacs.sourceforge.net/index.html موجود است ، اگر تمایلی به دریافت یا استفاده از ایمکس در سیستم عاملی جز گنو/لینوکس دارید به آدرس‌های یاد شده مراجعه کنید. اما برای اطلاعات بیشتر یا دانلود نسخه‌های جدید ایمکس می‌توانید علاوه بر سایت توزیع خودتان به سایت رسمی این برنامه در آدرس www.gnu.org/software/macs/emacs.html مراجعه کنید.در این سایت علاوه بر آخرین اخبار این برنامه به اطلاعات بیشتری نیز می‌توانید دست پیدا کنید. بنابراین حتما به آن سری بزنید و از اطلاعات مفیدش استفاده کنید.

شروع کار با GNU EMACS

قبل از هر چیز باید با نحوه ی کار با ایمکس کمی آشنا شوید. در این برنامه شما دوراه برای انجام هر کار دارید یکی استفاده از منوها ودیگری استفاده از hot-key ها که درواقع استفاده از صفحه کلید را شامل است. در راهنماهای EMACS چه در اینترنت و چه راهنماهای توکار برنامه شما با پنج کلید کلی آشنا می‌شوید :

C. این همان کلید Control یا Ctrl برروی صفحه کلیدهای معمول در ایران است.

M.این کلید که Meta key خوانده می‌شود در صفحه کلید‌های معمول در ایران اغلب با نام Alt یا Edit نمایش داده می‌شود.

ESC.این کلید نیز کلید اسکیپ یا Escape key می باشد.

DEL.کلید Delete یا Baclsapace در اغلب مواقع در این برنامه با نشانه‌ی DEL نمایش داده می‌شوند.

RETURN. این کلید نیز کلید Enter برروی صفحه کلیدهای معمول است.

ترکیب کلید‌ها نیز به صورت -C و -M نشان داده می‌شود . برا نمونه C-h یعنی کلیدهای کنترل و h همزمان فشرده شوند یا M-x یعنی کلیدهای متا و x همزمان فشرده شوند، که همان Alt و x هستند.

اغلب برای اجرای دستورات در EMACS از دو سری hot key استفاده می‌شود برای نمونه برای ذخیره‌ی تغییرات از کلیدهای C-x C-s استفاده می‌شود یعنی کلید‌های کنترل و x با هم فشرده شوند و بعد از رها کردن آن‌ها کلید‌های کنترل و s با ه فشرده شوند. یکبار ازماش کنید بسیار سریع و آسان است.

برای شروع برنامه در خط فرمان یا پنجره‌ی RUN بنویسید emacs ویا برروی آیکون برنامه برروی دسکتاپ یا منوی میزکارتان کلیک کنید. در صورتی که این برنامه را با محیط گرافیکی آن یعنی XEMACS نصب کرد‌اید اما می‌خواید در کنسول با آن کار کنید و نیازی به ماوس نمی‌بینید از دستور emacs -nw استفاده کنید.

برنامه‌ی EMACS آماده‌ی کار است، برای کار آماده است، برای شروع با استفاده از کلید‌های C-x C-f یک فایل جدید می‌سازیم. بعد از فشردن این کلیدها در قسمت پایین ایمکس شما متنی به صورت /~ : file نمایش داده می‌شود. اگر می‌خواهید فایلی را ویرایش کنید در این قسمت مسیر فایل خود را بنویسید، قابل توجه کاربران تازه‌کار که علامت tild یا ~ در سیستم‌های یونیکس و گنو/لینوکس به معنی دایرکتوری خانگی است. برای نمونه من فایل HTML موجود در مسیر home/tux/work/technoux/emacs.html/ را باز می‌کنم : file ~/work/technotux/emacs.html خوب این فایل در صفحه‌ی EMACS من نمایش داده خواهد شد. اگر قصد ایجاد یک فایل جدید مثلا به نام letter.txt را در دایرکتوری work دارید در همین قسمت تایپ کنید file :~/work/letter.txt ایکس یک فایل با همین نام در دایرکتوری مذکور ایجاد می‌کند و یک صفحه‌ی سفید در اختیارتان قرار خواهد داد.

متن خود را بنویسید، پس از اتمام نگارش متن برای ذخیره‌ی متن از کلیدهای C-x C-s استفاده کنید. برای خروج نیز از کلیدهای C-x C-s.

نکته :

برای Cancel کردن دستورات وارد شده از C-g یا کنترل و g استفاده کنید.

حرکت در EMACS

ویش از حرکت پیشنهاد می کنم همزمان با مطالعه‌ی این مقاله یک پنجرهی باز یا یک ترمینال همراه با برنامه‌ی EMACS همراه خود داشته باشید ! بدین ترتیب کلیدها وروش‌ها بسیار سریع تر در خاطرتان خواهند ماند و مقاله برایتان گویاتر خواهد شد.

برای جابجایی در متن داخل برنامه‌ی EMACS علوه بر کلیدهای فلش یا Arrow Keys که به صورت →↑↓← هستند شما می‌توانید از هات-کی‌های خود ایمکس استفاده کنید. برای رفتن به خط بعد از C-n وبرای رفتن به خط قبل از C-p استفاده کنید . برای آنکه مجموعه‌ی این کلیدها را بتوانید در یک نگاه گرد هم ببینید بهتر در ذهن بسپارید و در مراجعات بعدی مجبور به خواندن تماممتن نباسید کلید‌های مربوطه را در یک جدول برایتان می‌نویسم :

عمل	کلیدها
C-v یا PageUp	رفتن به صفحه‌ی بعد
M-v یا ESC-v یا PageDown	رفتن به صفحه‌ی پیشین
ESC < یا Home	رفتن به ابتدای فایل
ESC > یا End	رفتن به انتهای فایل
C-f	یک کلمه به جلوتر
C-b	یک کلمه به عقب‌تر
C-p	خط قبل
C-n	خط بعد
C-a	ابتدای خط
C-e	انتهای خط
ESC-f	یک کلمه جلوتر
ESC-b	یک کلمه عقب‌تر

جستجو در EMACS

برای جستجو در ایمکس از کلیدهای C-s برای جستجو روبه جلو یا جستجو از بالا به پایین و از C-r برای جستجو به سمت عقب با صفحات پیشین استفاده کنید. با فشردن این کلیدها در قسمت پایین می‌توانید در مقابل نوشته‌ی Search یا هر نوشته‌ی شبیه به آن مانند I-Search متن مورد نظرتان را بنویسید. اگر می‌خواهید جستجو را تکرار کنید از دکمه‌های C-s C-s برای جستجو رو به جلو واز C-r C-r برای جستجو روبه عقب استفاده کنید. اگر قصد جاگذاری یا Replace دارید از %ESC استفاده کنید.برای پایان به عمل جستجو نیز از RETURN یا کلید Enter استفاده کنید.

جایگزینی متن

فرض کنید در تمام متن کلمه‌ی gnu را با حروف کوچک نوشته‌اید و می‌خواهید به GNU یعنی با حروف بزرگ تبدیل کنید، یافتن و حذف و تایپ دوباره کاریست طاقت فرسا و بسیار حوصله گیر ؛ EMACS نیز یه برنامه‌ی فوق العاده در این زمینه هست پس حتما برای شما چاره‌ای اندیشیده، بله با استفاده از Replace یا جایگزینی می‌توانید این کار ا انجام دهید.

همان طور که در قسمت قبل گفته شد برای جایگزینی از % ESC استفاده می‌شود یعنی شما دکمه‌ی ESC را همزمان با Shift و 5 بگیرید ! Shift و 5 همان علامت % است . برنامه از شما متنی را که باید جایگزین شود می‌پرسد برای نمونه شما gnu را وارد می‌کنید و دکمه‌ی Enter یا Return را در صفحه کلیدتان می‌فشارید، حالا برنامه از شما متن جدید را که باید جایگزین قبلی شود را می‌خواهد شما متن جدید را وارد و Enter را می‌فشارید. در اینجا ما GNU را وارد می‌کنیم، برنامه اولین لغت را پیدا و از شما می‌پرسد که چه رفتاری باید داشته باشد.

اگر Space را فشار دهید فقط همان لغت جایگزین می‌شود و برنامه لغت بعدی را پیدا می‌کند . اما اگر ! را وارد کنید برنامه تمام لغت‌های gnu را به GNU تغییر می‌دهد درواقع زدن ! مانند Replace All می‌باشد. اگر E را بفشارید می‌توانید متن جایگزین را تغییر دهید برای نمونه اگر در قسمتی از متن باید از Gnu استفاده کنید و درحال حاضر قرار است gnu ها با GNU جایگزین شوند شما می‌توانید Shift و e را بزنید و بعد متن جدید یعنی Gnu را وارد کنید از این پس gnu با Gnu جایگزین خواهد شد نه با GNU. زمانی که کارتان به اتمام رسید زدن یک RETURN یا Enter کارهارا تمام خواهد کرد.

البته اگر بعد از وارد کرد لغت‌هایتان نمی‌دانستید باید چه کنید بعد از زدن متن جایگزین شونده یک علامت سوال یا ? تایپ کنید، گزینه‌های قابل استفاده بلافاصله نمایان خواهند شد :)

منبع:http://www.technotux.org

گنو در آستانه ۲۰ سالگی

۲۰ سال پیش در چنین روزی (پنجم ژانویه ۱۹۸۴) من شغل خود را در MIT رها کردم تا شروع به توسعه و ایجاد یک سیستم عامل رایگان کنم، گنو. با اینکه ما هرگز یک سیستم کامل گنو (GNU) مناسب برای محیط‌های جدی کاری منتشر نکردیم، نسخه‌ای از سیستم گنو اکنون توسط دها میلیون نفر از مردم که بیشتر آنها نمی‌دانند اینگونه است، استفاده می‌شود. واژه Free Software به معنای رایگان نیست، به این معنی است که کاربران آزاد هستند تا نرم‌افزار را اجرا کرده، کد منبع آنرا مطالعه نمایند، آنرا تغییر دهند و آنرا با یا بدون تغییر مجددا پخش کنند، چه به رایگان و چه در ازای دریافت وجه.

امید من این بود که یک سیستم‌عامل آزاد راهی را برای آزادی همیشگی از انقیاد نرم‌افزارهای اختصاصی باز خواهد کرد. من زشتی راهی که نرم‌افزارهای غیر آزاد بر کاربران خود تحمیل می‌کنند را تجربه کرده‌ام و تصمیم گرفتم تا خود را نجات دهم و به دیگران نیز راه نجاتی ارائه کنم.

نرم‌افزارهای غیر آزاد همراه خود یک سیستم ضد اجتماعی دارند که از همکاری و حرکت جمعی جلوگیری می‌کند. عموما شما قادر نیستید تا کد منبع را ببینید، شما نمی‌توانید بگویید که چه حیله‌های کثیف و چه باگ‌های احمقانه‌ای ممکن است داشته باشد. اگر آنرا دوست نداشته باشید، قادر نیستید آنرا تغییر دهید. بدتر از همه اینکه شما قادر نیستید آنرا با دیگران به اشتراک بگذارید. جلوگیری از اشتراک نرم‌افزار به معنی برداشتن تمام قیود اجتماعی است.

امروز ما اجتماع بزرگی داریم که گنو، لینوکس و سایر نرم‌افزارهای آزاد را اجرا می‌کنند. هزاران نفر خواهان توسعه آن هستند و هدفشان متقاعد کردن کاربران بیشتری برای استفاده از «نرم‌افزار آزاد» است. ولی معنی استفاده از «نرم‌افزار آزاد» چیست؟ آیا معنی آن فرار از نرم‌افزارهای اختصاصی و یا صرفا نصب نرم‌افزارهای رایگان در کنار آن است؟ آیا شما قصد دارید تا مردم را بسوی آزادی رهبری کنید و یا فقط آنها را به کار ما آشنا کنید؟ به سخن دیگر، آیا ما برای آزادی کار می‌کنیم یا هدفمان را با هدف سطحی پر استفاده‌تر شدن عوض کرده‌ایم؟

عادت کردن به خوی چشم پوشی از این تفاوت آسان است، زیرا در بسیاری از شرایط تفاوتی نمی‌کنند. هنگامی که شما سعی می‌کنید تا شخصی را متقاعد به آزمایش یک نرم‌افزار آزاد و یا نصب سیستم‌عامل گنو/لینوکس کنید، هریک از این اهداف از رفتار عملی یکسانی پیروی می‌کنند. هرچند، در سایر موارد این دو هدف الهام بخش اعمال بسیار متفاوتی هستند.

برای مثال، ما چه باید بگوییم وقتی که یک راه‌انداز غیر آزاد منزجر کننده کارت گرافیکی، یک پیغمبر بانک اطلاعاتی غیر آزاد، یا مفسر غیر آزاد زبان اندونزیایی و کتابخانه‌های آن نسخه‌ای مخصوص گنو/لینوکس منتشر می‌کنند؟ آیا باید از توسعه دهنده آن برای «پشتیبانی» از سیستم خودمان تشکر کنیم؟ و یا باید با آن مانند سایر نرم‌افزارهای غیر رایگان – یک آفت جذاب، وسوسه‌ای برای پذیرش بندگی یا مشکلی که باید حل شود، برخورد کنیم؟

در صورتی که شما هدفتان را در افزایش استفاده از یک نرم‌افزار آزاد قرار داده‌اید، در صورتی که تلاش می‌کنید تا مردم بیشتری را متقاعد به استفاده از نرم‌افزارهای آزاد نمایید، حتما فکر کرده‌اید که آن نرم‌افزارها برای رسیدن به این هدف مفید هستند. نزاع با این ادعا که موجودیت آنها به گسترش استفاده از گنو/لینوکس کمک می‌کند، بسیار دشوار است. در صورتی که هدف ما گسترش جهانی استفاده از گنو یا لینوکس باشد، بطور منطقی، ما باید تمام نرم‌افزارهایی که روی آن اجرا می‌شوند را تحسین کنیم چه آزاد و چه غیر آزاد.

ولی در صورتی که هدف ما آزادی باشد، این همه چیز را تغییر می‌دهد. کاربران نمی‌توانند آزاد باشند در حالی که از نرم‌افزارهای غیر آزاد استفاده می‌کنند. برای آزادی شهروندان دنیای مجازی، ما باید آن نرم‌افزارهای غیر آزاد را جایگزین کنیم، نه اینکه از آنها استفاده کنیم. آنها به اجتماع ما کمک نخواهند کرد بلکه آنها وسوسه‌هایی برای ادامه عدم آزادی هستند.

دو دلیل برای ایجاد و توسعه یک نرم‌افزار آزاد وجود دارد. نخست اینکه نرم‌افزاری وجود نداشته باشد تا کار مورد نیاز ما را انجام دهد. متاسفانه پذیرش استفاده از نرم‌افزارهای غیر آزاد این دلیل را از میان خواهد برد. دلیل دیگر آرزوی آزاد بودن است که باعث می‌شود تا مردم نرم‌افزارهای آزاد جایگزین برای نرم‌افزارهای غیر آزاد را ایجاد نمایند. در چنین مواردی، این تنها دلیلی است که منجر به ایجاد یک نرم‌افزار آزاد می‌شود. بطور ساده استفاده از یک نرم‌افزار تازه و ناتمام جایگزین، قبل از اینکه از نظر فنی با نمونه غیر آزاد قابل مقایسه باشد، باعث تشویق توسعه دهندگان آن می‌شود تا آنرا تبدیل به یک نرم‌افزار کامل کنند.

آن نرم‌افزارهای غیر رایگان جزیی و ناچیز نیستند. ایجاد نرم‌افزارهای رایگان جایگزین برای آنها کار عظیمی است و ممکن است سالها طول بکشد. ممکن است این کار به کمک هکرهای آینده، جوانان کنونی و افرادی که هنوز به آنها الهام نشده است تا روی نرم‌افزارهای آزاد کار کنند، نیاز داشته باشد. ما اکنون چه کاری می‌توانیم انجام دهیم تا کمک کنیم تا عده دیگری، در آینده، عزم و پافشاری لازم برای ادامه کار ما را داشته باشند؟

موثرترین راه مستحکم‌تر کردن اجتماع ما برای آینده، پخش کردن درک ارزش آزادی، برای یاددادن به افراد بیشتری برای شناختن غیر قابل پذیرش بودن معنوی نرم‌افزارهای غیر آزاد است. مردمی که برای آزادی ارزش قایل هستند، در بلند مدت، بهترین و ضروری‌ترین دفاع هستند.

ریچارد استالمن

منبع:http://www.technotux.org