گنو در آستانه ۲۰ سالگی
۲۰ سال پیش در چنین روزی (پنجم ژانویه ۱۹۸۴) من شغل خود را در MIT رها کردم تا شروع به توسعه و ایجاد یک سیستم عامل رایگان کنم، گنو. با اینکه ما هرگز یک سیستم کامل گنو (GNU) مناسب برای محیط‌های جدی کاری منتشر نکردیم، نسخه‌ای از سیستم گنو اکنون توسط دها میلیون نفر از مردم که بیشتر آنها نمی‌دانند اینگونه است، استفاده می‌شود. واژه Free Software به معنای رایگان نیست، به این معنی است که کاربران آزاد هستند تا نرم‌افزار را اجرا کرده، کد منبع آنرا مطالعه نمایند، آنرا تغییر دهند و آنرا با یا بدون تغییر مجددا پخش کنند، چه به رایگان و چه در ازای دریافت وجه.
امید من این بود که یک سیستم‌عامل آزاد راهی را برای آزادی همیشگی از انقیاد نرم‌افزارهای اختصاصی باز خواهد کرد. من زشتی راهی که نرم‌افزارهای غیر آزاد بر کاربران خود تحمیل می‌کنند را تجربه کرده‌ام و تصمیم گرفتم تا خود را نجات دهم و به دیگران نیز راه نجاتی ارائه کنم.
نرم‌افزارهای غیر آزاد همراه خود یک سیستم ضد اجتماعی دارند که از همکاری و حرکت جمعی جلوگیری می‌کند. عموما شما قادر نیستید تا کد منبع را ببینید، شما نمی‌توانید بگویید که چه حیله‌های کثیف و چه باگ‌های احمقانه‌ای ممکن است داشته باشد. اگر آنرا دوست نداشته باشید، قادر نیستید آنرا تغییر دهید. بدتر از همه اینکه شما قادر نیستید آنرا با دیگران به اشتراک بگذارید. جلوگیری از اشتراک نرم‌افزار به معنی برداشتن تمام قیود اجتماعی است.
امروز ما اجتماع بزرگی داریم که گنو، لینوکس و سایر نرم‌افزارهای آزاد را اجرا می‌کنند. هزاران نفر خواهان توسعه آن هستند و هدفشان متقاعد کردن کاربران بیشتری برای استفاده از «نرم‌افزار آزاد» است. ولی معنی استفاده از «نرم‌افزار آزاد» چیست؟ آیا معنی آن فرار از نرم‌افزارهای اختصاصی و یا صرفا نصب نرم‌افزارهای رایگان در کنار آن است؟ آیا شما قصد دارید تا مردم را بسوی آزادی رهبری کنید و یا فقط آنها را به کار ما آشنا کنید؟ به سخن دیگر، آیا ما برای آزادی کار می‌کنیم یا هدفمان را با هدف سطحی پر استفاده‌تر شدن عوض کرده‌ایم؟
عادت کردن به خوی چشم پوشی از این تفاوت آسان است، زیرا در بسیاری از شرایط تفاوتی نمی‌کنند. هنگامی که شما سعی می‌کنید تا شخصی را متقاعد به آزمایش یک نرم‌افزار آزاد و یا نصب سیستم‌عامل گنو/لینوکس کنید، هریک از این اهداف از رفتار عملی یکسانی پیروی می‌کنند. هرچند، در سایر موارد این دو هدف الهام بخش اعمال بسیار متفاوتی هستند.
برای مثال، ما چه باید بگوییم وقتی که یک راه‌انداز غیر آزاد منزجر کننده کارت گرافیکی، یک پیغمبر بانک اطلاعاتی غیر آزاد، یا مفسر غیر آزاد زبان اندونزیایی و کتابخانه‌های آن نسخه‌ای مخصوص گنو/لینوکس منتشر می‌کنند؟ آیا باید از توسعه دهنده آن برای «پشتیبانی» از سیستم خودمان تشکر کنیم؟ و یا باید با آن مانند سایر نرم‌افزارهای غیر رایگان – یک آفت جذاب، وسوسه‌ای برای پذیرش بندگی یا مشکلی که باید حل شود، برخورد کنیم؟
در صورتی که شما هدفتان را در افزایش استفاده از یک نرم‌افزار آزاد قرار داده‌اید، در صورتی که تلاش می‌کنید تا مردم بیشتری را متقاعد به استفاده از نرم‌افزارهای آزاد نمایید، حتما فکر کرده‌اید که آن نرم‌افزارها برای رسیدن به این هدف مفید هستند. نزاع با این ادعا که موجودیت آنها به گسترش استفاده از گنو/لینوکس کمک می‌کند، بسیار دشوار است. در صورتی که هدف ما گسترش جهانی استفاده از گنو یا لینوکس باشد، بطور منطقی، ما باید تمام نرم‌افزارهایی که روی آن اجرا می‌شوند را تحسین کنیم چه آزاد و چه غیر آزاد.
ولی در صورتی که هدف ما آزادی باشد، این همه چیز را تغییر می‌دهد. کاربران نمی‌توانند آزاد باشند در حالی که از نرم‌افزارهای غیر آزاد استفاده می‌کنند. برای آزادی شهروندان دنیای مجازی، ما باید آن نرم‌افزارهای غیر آزاد را جایگزین کنیم، نه اینکه از آنها استفاده کنیم. آنها به اجتماع ما کمک نخواهند کرد بلکه آنها وسوسه‌هایی برای ادامه عدم آزادی هستند.
دو دلیل برای ایجاد و توسعه یک نرم‌افزار آزاد وجود دارد. نخست اینکه نرم‌افزاری وجود نداشته باشد تا کار مورد نیاز ما را انجام دهد. متاسفانه پذیرش استفاده از نرم‌افزارهای غیر آزاد این دلیل را از میان خواهد برد. دلیل دیگر آرزوی آزاد بودن است که باعث می‌شود تا مردم نرم‌افزارهای آزاد جایگزین برای نرم‌افزارهای غیر آزاد را ایجاد نمایند. در چنین مواردی، این تنها دلیلی است که منجر به ایجاد یک نرم‌افزار آزاد می‌شود. بطور ساده استفاده از یک نرم‌افزار تازه و ناتمام جایگزین، قبل از اینکه از نظر فنی با نمونه غیر آزاد قابل مقایسه باشد، باعث تشویق توسعه دهندگان آن می‌شود تا آنرا تبدیل به یک نرم‌افزار کامل کنند.
آن نرم‌افزارهای غیر رایگان جزیی و ناچیز نیستند. ایجاد نرم‌افزارهای رایگان جایگزین برای آنها کار عظیمی است و ممکن است سالها طول بکشد. ممکن است این کار به کمک هکرهای آینده، جوانان کنونی و افرادی که هنوز به آنها الهام نشده است تا روی نرم‌افزارهای آزاد کار کنند، نیاز داشته باشد. ما اکنون چه کاری می‌توانیم انجام دهیم تا کمک کنیم تا عده دیگری، در آینده، عزم و پافشاری لازم برای ادامه کار ما را داشته باشند؟
موثرترین راه مستحکم‌تر کردن اجتماع ما برای آینده، پخش کردن درک ارزش آزادی، برای یاددادن به افراد بیشتری برای شناختن غیر قابل پذیرش بودن معنوی نرم‌افزارهای غیر آزاد است. مردمی که برای آزادی ارزش قایل هستند، در بلند مدت، بهترین و ضروری‌ترین دفاع هستند.
ریچارد استالمن
منبع:http://www.technotux.org
